Phần Ba: Bùi Quang Thanh Thơ
THƠ VIẾT NHỮNG NĂM
ĐÁNH MỸ (1971 - 1975)
Đêm sông Mây
Con thuyền nhỏ rẽ màn đêm
Cặp vào mép sông lấp loáng
Những ngôi sao tan thành sóng
Lan ra sáng tận bìa rừng
Gió sông ướt đẫm sau lưng
Mái chèo lao xao trước mặt
Ấm trầm lòng tôi tiếng hát
“Trường Sơn! Này Trường Sơn ơi...”
Mới sáng nay chín tầng trời
Dìu nhau đường lên ngàn bậc
Lương khô khuấy cùng môn thục
Răng hàm gõ nhịp từng cơn
Chiều nay từ trên chon von
Vượn kêu dưới làn sương trắng
Trường Sơn điệp ngàn thăm thẳm
Tai mèo dựng ngược bàn chông
Chân chùng.
Gối run
GIốc trơn
Dép tuột quai ngang đầu gối
Tay vin tay tì cong gậy
Đá chuồi vách núi âm âm...
Bất ngờ gặp một dòng sông
Bất ngờ ấm trầm tiếng hát
Người giao liên không rõ mặt
Nắm tay đồng hương rung rung
Chớp lòe. Mặt sông bom! Bom!
Cậu nào vô duyên đốt thuốc
Khói bom thổi se lồng ngực
Tiếng rít điếu cày vẫn sôi
Đồng hương! Này đồng hương ơi
Chia tay. Ta như ngọn gió
Đưa đò. Người về sông Mây
Biết chăng hành trang ra trận
Nặng thêm một bến sông này?
Nam Lào 12/1971
Tình mơ
Có phải vô tình tôi gặp em
Đêm hội đầu xuân ngát ánh đèn
Ơi người con gái xinh xinh ấy
Chỉ một thoáng gần như đã quen
Phải sợi xuân nồng xe mối duyên
Trớ trêu nên để lại ưu phiền
Hay bởi lòng tôi quen vương vấn
Một chút tơ tình bỗng vừa nhen.
Em đến với tôi rất vội vàng
Rồi xa chẳng kịp hỏi tên em
Bởi tôi vô ý, tôi vô ý
Một kẻ đa tình mà hay quên.
Đời lính tôi đi súng quàng vai
Ba lô con cóc nặng cong người
Con đường chiến trận trăm ngàn nẻo
Tôi vẫn mơ về đêm Thanh Oai
Vẫn thấy hình em đứng bên tôi
Những đêm leo núi chạm sao trời
Nghe tiếng em cười trong tiếng suối
Chiều nào mắc võng ngắm mây trôi
Vẫn thấy rất gần ánh mắt vui
Mái tóc xoăn ngan ngát hoa nhài
Vẫn thấy nụ cười thương thương ấy
Như hôm nào mưa xuân nhẹ rơi
Đồng đội cười tôi hay mơ màng
Chưa yêu mà đã vội vấn vương
Đôi chàng tinh nghịch còn hay chế
Muốn làm thi sĩ phải học thương.
Ai dám bảo rằng tôi chưa yêu
Đồng đội tôi ơi! Chỉ nói liều
Chưa yêu mà đã... sao vương vấn
Mà đã mơ màng hơn cả yêu.
Tôi nhớ tôi buồn tôi làm thơ
Tôi trông tôi ngóng đến bao giờ
Hình em như bóng chim tăm cá
Ôi một mối tình trong giấc mơ.
Nam Lào 12 -197189
Cành hoa bưởi
(Trích Nhật ký hành quân)
Vai mang nặng ba lô
Vượt suối sâu vực thẳm
Giữa Trường Sơn cháy nắng
Mồ hôi tuôn dầm dề
Chợt thấp thoáng bờ khe
Một cành hoa bưởi nhỏ
Hương thoảng đưa trong gió
Nhụy vàng điểm xinh xinh
Nụ hoa trắng rung rinh
Như bàn tay vẫy gọi
Lặng nhìn hoa không nói
Mà lòng sao bồi hồi
Hoa có biết? Hoa ơi!
Phải mùa xuân đang tới
Trên quê hương xa vợi
Bưởi cũng nở trắng cành
Bên nồi bánh chưng xanh
Mẹ ta đang dõi bóng
Vài cành hoa bưởi trắng
Mấy nhành đào đỏ tươi
Cu Hà đang tươi cười
Cắm vào bình chơi tết
Hóa chọn tờ tranh đẹp
Treo lên vách trắng tinh
Hàng câu đối xinh xinh
Trang nghiêm bên ảnh Bác
Bao bạn bè quen biết
Đang tha thiết trông chờ
Và... cô bé trong mơ
Thấy anh về xấu hổ
Cả quê hương thương nhớ
Đang tràn ngập mùa xuân...
Trên Trường Sơn mênh mông
Vui cùng mây cùng suối
Ngắt một cành hoa bưởi
Tận hưởng hết hương xuân
Hôn cành bưởi quen thân
Mà lòng thầm nhắc nhủ:
Ta đang đi gìn giữ
Cho bưởi trắng thơm hương
Cho quê nhà yêu thương
Bao mùa xuân ấm cúng...
Cài hoa lên nòng súng
Ta bước tiếp chặng đường
Hương xuân bay bát ngát
Giữa núi rừng Trường Sơn.
Nam Lào, Xuân Nhâm Tý 1972
Đàn T’rưng
Tiếng đàn bên suối
âm vang núi rừng
Hành quân trưa nắng
áo ướt đầm lưng
Chợt nghe thánh thót
T’rưng... T’rưng...
Tiếng đàn dìu dặt
bay vào không trung
Như tình rừng núi
gửi theo, ngập ngừng.
Nắng xiên kẽ lá
muôn sợi tơ vàng
Đuốc hồng treo ngược
rực cành Pơ-Lang
Suối xanh ríu rít
lọc trong tiếng đàn
Bướm vờn rẫy bắp
Hương rừng mênh mang...
T’rưng ai đặt
trên đường hành quân
Cho hồn chiến sĩ
trưa nồng bâng khuâng…
Bắc Kon-Tum 5-197292
Tâm sự với
những nàng tiên núi
Lên đèo dừng lại nghỉ chân
Một đàn mây trắng tần ngần, quẩn quanh
Hỏi nàng tiên của non xanh
Sắc hương bát ngát:
“Cần anh chi nào?”
“Ơi anh chiến sĩ qua đèo
Bông hoa trên mũ tai bèo - hoa chi
Mà nghe Gió núi thầm thì
Chê rằng: Mây trắng chẳng bì kịp hoa?”
“Bông hoa này - nghĩa quê nhà
Anh mang từ thuở mới xa xóm làng
Đường kim, mũi chỉ, tình thương
Dệt nên màu trắng sắc hương tuyệt vời
Có gì sánh kịp, Mây ơi
Nghĩa tình trong trắng
của người hậu phương?”
Ngã ba Đông Dương 12/197293
Đò đêm (1)
Cặp môi thì rất gần
Trái tim còn xa lắc
Đêm đợi gì thổn thức
Đèn chờ ai mắt chong?
Thuyền lầm lũi xuôi dòng
Giấc nồng ai đang đến
Chưa ngàn ngày thương mến
Đã mấy lần thiết tha
Người là trăng vời xa
Người là mây đỉnh núi
Thấy mà không với tới
Để cho lòng trống trênh.
Đêm đò dọc trên La Giang
3/197494
Đôi bờ
Sông một dòng: hờ hững
Bến cũ đó - người đâu
Nước ơi trôi chi mãi
Cho đôi bờ xa nhau.
Ngàn Phố, 3/197495
Nỗi nhớ này
cháu phải viết thành thơ
Kính viếng hương hồn chú Bùi Quang Lục
Đất nước hết giặc rồi chú không trở lại
Mảnh rừng nào chú ngã xuống chú ơi
Ngày ra đi cháu còn nhớ mãi
Bánh pháo giã từ chú đốt dưới mưa rơi.
Tiếng pháo nổ giữa ngày xuân năm ấy
Cháu hiểu đâu rằng đang giục chú đi xa
Cánh dù ngụy trang mẹ cài lên lưới mũ
Chú mang theo bao kỷ niệm quê nhà.
Những đêm mưa rơi bà nằm không ngủ
Trăn trở nghe từng tiếng xe qua
Đêm mênh mông, cháu biết bà thao thức
Tiếng sấm rền - vọng lại - tiếng bom xa
*
Mười bốn năm cả nhà mong tin chú
Mười bốn năm chỉ một lá thư về
Lá thư ấy chú viết chừng vội vã
Nét chữ ngoằn ngoèo như ánh chớp đêm mưa.
Lá thư nhỏ có hương rừng hương núi
Mùi mồ hôi thân quen và khói đạn chiến trường
Có nỗi nhớ niềm thương không kịp nói
Có những chiều mây trắng dải Trường Sơn.
Chú không kể về cuộc đời chiến sĩ
Khi làm cánh chim bằng lao giữa bão giông
Chú không kể những ngày đầu đánh Mỹ
Khi thiếu cơm chú phải hái măng rừng
Trời Nam ơi mênh mang trong lửa đạn
Ở nơi nào chú vung chớp lưỡi lê
Rừng Quảng Trị, Tây Nguyên hay Nam Bộ
Chú làm cơn gió biếc thổi xuân về?
*
Hôm tiễn cháu lên đường, bà không khóc
Ôm cháu vào lòng dặn từng câu:
“Ráng chiến đấu và nhớ tìm tin chú
Chiến thắng rồi bà cháu sẽ gần nhau.”
Cháu vào Nam vẫn con đường chú mở
Vẫn đôi dép cao su và vành mũ vải mềm
Vẫn mũi súng thẳng đường chiến dịch
Vẫn ý chí cháy lòng: “Giải phóng miền Nam”.
Cháu hành quân trong đội ngũ binh đoàn
Thiết giáp, xe tăng bụi cuốn vàng sắc lá
Mở tấm lương khô, chia nhau hộp cá
Thương chú những ngày rau má, tàu bay.
Bãi khách nào cháu cũng tìm những gốc cây
Mong thấy chú một tin gì gửi lại
Ngàn vạn tên người, tên quê khắc trên ấy
Cháu chỉ thấy điệp trùng đội ngũ: Xưa – Nay
Trường Sơn ơi! Núi rộng sông dài
Cho ta hỏi: Quãng sông nào chú tắm
Cho ta hỏi: Hỡi nàng mây áo trắng
Đỉnh đèo nào cánh võng chú từng đưa.
Chú ở nơi đâu, ơi bát ngát rừng dừa
Xây trận địa dưới muôn tàu lá mảnh
Chú ở nơi đâu - rừng U Minh kiêu hãnh
Và sắc tràm bãi đước mũi Cà Mau?
*
Súng nổ dồn, tiếng súng gọi tìm nhau
Hợp điểm muôn đời là hôm nay: Chiến thắng
Lửa rực. Đêm tàn. Bình minh lên, ngập nắng
Tổ quốc khải hoàn, đất nước hóa mùa xuân.
Trời quê hương xanh cao mênh mông
Giữa ngày vui bỗng rưng tràn giọt lệ
Từ khóe mắt của trăm ngàn bà mẹ
Nhớ những anh hùng vắng bóng hôm nay.
Đại ngàn bao la - gió hãy dừng lay
Bể xanh mênh mông, sóng ơi ngừng vỗ
Phút mặc niệm nghẹn trào bao nỗi nhớ
Về những con người đẹp nhất lòng ta.
Chú không còn?
Đâu phải! Chú đi xa
Chú đi mãi như bao nhiêu đồng chí
Đài dân tộc dựng vòng Hương - Thiên - Lý
Trên Đỉnh Muôn - Đời - Bất - Tử để tiễn đưa
Nỗi nhớ này cháu phải viết thành thơ.
5-5-1975
Ca khúc tháng 5
Từ tháng 5 xa xôi
Bác ra đời giữa lòng đất nước
Tiếng võng tre giọng mẹ đầy nước mắt
Tổ quốc ngập chìm trong thương đau.
Ôi những tháng năm khản tiếng ve sầu
Như tiếng kêu dưới gót giày xâm lược
Trưa nồng sặc sụa mùi lũ giặc
Bông sen Tháp Mười nghẽn màu trắng trong
Cả ba miền máu chảy thành sông
Đất nước điêu tàn, trái tim người bầm lại
Ngọn lửa căm hờn âm ỉ cháy
Tháng năm ngập ngụa bóng thù.
*
Tám mươi năm dồn lại một chiều thu
Dân tộc ta rũ bùn lầy đứng dậy
Vị lãnh tụ sinh tháng 5 năm ấy
Đọc Tuyên ngôn giữa nắng cháy Ba Đình
Bốn ngàn năm đất nước lại hồi sinh
Việt Nam - Hồ Chí Minh
Tổ quốc sáng ngời lá cờ đỏ và ngôi sao vàng năm cánh.
**
Kháng chiến 9 năm thần thánh
Những đoàn tàu Nam tiến hối hả hành quân
Chạy suốt thời gian, chạy suốt không gian
Tháng 5 rộn ràng tiếng súng
Tháng 5 ngập tràn chiến thắng
Tháng 5 sinh nhật Bác Hồ
Tháng 5 - rừng Việt Bắc đỏ rợp bóng cờ
Nước Lô giang đen bầm máu giặc
Tháng 5- Pơ lang thắm rừng Tây Nguyên bất khuất
Sen Tháp Mười thơm ngát bài thơ
Tháng 5 lúa chín vàng bờ
Phượng đỏ những mái trường kháng chiến
Chín năm rồi, tháng 5 lại đến
Điện Biên - tin đại thắng vọng về
Giặc Pháp cúi đầu trước mũi lưỡi lê
Trưa tháng 5 nắng về sắc ngọt...
***
Đất nước tạm thời chia cắt
Dòng Hiền Lương nén chặt niềm đau
Mây tháng 5 dừng lại đầu cầu
Đăm đắm nhìn về trong nớ
Dãy Trường Sơn chúng toan chia hai nửa
Bằng súng và bằng bom?
*
Bộ đội lại hành quân vào Nam
Những cán bộ của chín năm đánh Pháp
Chân chưa mỏi dù đầu hai thứ tóc
Nửa bạc nhớ ruộng vườn - nửa xanh nhớ miền Nam
Những chiến sĩ tân binh trẻ măng
Ba lô no tròn nắng
Ngâm thơ Bác giữa chừng trận đánh
Ru võng làm thơ đêm rừng già
Tháng 5 trăng tròn nâng nỗi nhớ bay xa.
Hai mốt xuân về đất vẫn nở hoa
Hai mốt năm cả nước là mặt trận
Lời Bác gọi sau mỗi lần chiến thắng
Trên từng chặng đường xác thù đầy vơi
“Thần sấm”, “con ma”, “Pháo đài bay”... rơi
Lửa sáng đường xe ra phía trước
Đất hoá chiến công - biển hồng sóng nhạc
Giải phóng miền Nam
*
Đã qua rồi những tháng năm gian nan
Cha anh ta nhịn ăn mà đánh giặc
Mũi chông tre chống lại nòng đại bác
Tấm lưng trần cản đường xích xe tang
Giữa mùa xuân 1975
Đại quân ta từ bốn bề Tổ quốc
Tiến về Sài Gòn quân đi dậy đất
Những binh đoàn vinh quang
Sài Gòn ơi bao năm trời ta nhớ ta thương
Mẹ em ta sống giữa bầy giặc giữ
Lưỡi lê Mỹ xỉa vào từng góc phố
Trời đô thành ngập ngụa cờ ba que
Sài Gòn ơi khi mỗi tháng 5 về
Thành phố lại nhắc thầm tên Bác
Thương Sài Gòn hăm mốt năm trời khao khát
Thắng lợi rồi được đón Bác vào thăm
Ta về Sài Gòn đầu tháng 5
Khi sen Tháp Mười nở hồng mặt nước
Lưỡi lê ta cắm vào tim lũ giặc
Sài Gòn đỏ rực cờ và hoa...
Thành phố Hồ Chí Minh
15/5/1975104
Quả đào nhỏ
Quả đào nhỏ
em gọt vỏ
trao anh
Quả đào nhỏ
nửa đỏ
nửa xanh
Anh bỗng thấy ngọt lành
nhìn má em ửng đỏ
Ơi quả đào nho nhỏ
Thơm bàn tay em cầm
Ơi màu xanh, màu đỏ
Mà lòng anh bâng khuâng...
*
Nhớ một mùa xuân
Sáu năm về trước
Em tiễn anh lên đường đánh giặc
Thẹn thùng chẳng nói trọn câu
Chia tay nhau dưới gốc đào
Lòng bồi hồi tha thiết
Không lời hẹn hò khi tạm biệt
mà vẫn nghĩ: chờ nhau
Sáu năm mưa nắng dãi dầu
Hai đứa hai đầu xa lắc
Thư gửi nhau chẳng đứa nào dám viết
một chữ vẫn hằng trông
Anh nhớ về dòng sông
nước lam xanh nghiêng mình bên núi đỏ
Nhớ gốc đào có bóng em đứng đó
hôm nào nghiêng nón trông theo
Ơi nụ cười và ánh mắt trong veo
vẫn theo anh
qua núi
qua đèo
qua suốt chiều dài đất nước
Da diết làm sao mỗi sáng hành quân chợt gặp
cánh mai vàng bát ngát của phương Nam
Cành đào ơi
từ miền Bắc yêu thương
càng nhớ em
giữa chiến trường
anh càng chắc súng
**
Trăng tròn giữa tháng
Hôm nay chiến thắng anh về
Lúa vàng tràn ngập đồng quê
Má em chín hồng mùa gặt
Mẹ mừng rơi nước mắt
Làng xóm đầy ắp tiếng cười
Còn em bao nỗi mừng vui
sao cứ giấu vào vai bạn?
Cành đào hôm đưa tiễn
quả chín mọng trên cành
ngọt ngào
nửa đỏ - nửa xanh...
***
Em giục anh ăn
Anh thì mải ngắm
Ơi một quả đào
mà say
mà đắm.
Nửa xanh đằm thắm
Nửa đỏ hồng tươi
Lòng son gửi gắm
biết bao tình người
Quả đào xanh - đỏ
Anh bổ làm đôi
Nghe sao ngọt lịm
Hương gì? Đào ơi!
Trung đoàn 70, tháng 6/1974
